About Bizwheel
The main component of a healthy environment for self esteem is that it needs be nurturing. It should provide unconditional warmth.
هر وارث چه میزان ارث می برد؟(شرح کامل نحوه ارث بری)
هر وارث چه میزان ارث می برد؟(شرح کامل نحوه ارث بری)
● دریافت مشاوره حقوقی اولیه و رایگان
● تنظیم وقت مشاوره با متخصصین حقوقی
در مقاله قبلی به معنا و مفهوم ارث پرداخته و ماهیت آن بررسی شد که توصیه می شود حتما قبل از این مطلب، حتما مطالعه بفرمایید.
بدیهی است که هر خانواده ترکیب منحصر به فرد خود را دارد. ممکن است یک خانواده بدون فرزند و خانواده ای دیگر دارای فرزند باشد، یا خانواده ای فقط یک فرزند داشته باشد و خانواده ای دیگر دارای چند فرزند و... بنابراین باید توجه داشت که دختر یا پسر بودن فرزندان در مسئله ارث بری دارای اهمیت است.
لازم است بدانید که تقسیم ارث بر اساس تعداد، جنسیت و موقعیت اعضای یک خانواده صورت می پذیرد و تمامی حالات پیش بینی شده است.
همچنین بخش قابل توجهی از عموم مردم با این پرسش رو به رو هستند که نوه چه موقع ارث می برد؟
در این مقاله نه تنها به این پرسش پاسخ داده شده، بلکه شرایط ارث بری هر یک از اعضای خانواده هم بررسی شده است.
در مقاله قبلی بیان شد که وراث در ۳ طبقه دسته بندی می شوند. و اگر از طبقه بالاتر یعنی طبقه دارای اولویت (مثلا طبقه اول) حتی یک شخص موجود باشد، از طبقه پایین تر (مثلا طبقه دوم) شخصی ارث نخواهد برد. حتی اگر تعداد افراد در طبقه دارای اولویت کمتر، بیشتر باشد.
نکته دیگری که باید مدنظر داشت، درجه اشخاص است. یعنی در هر طبقه اشخاص درجه بندی شده اند و مثلا اگر از درجه اول شخصی موجود باشد، شخص یا اشخاص درجه دوم ارث نخواهند برد. در ادامه نحوه تقسیم ارث در هر طبقه بیان خواهد شد.
● تقسیم ارث در طبقه اول چگونه است؟
در طبقه اول، پدر ، مادر ، فرزندان و نوه ها قرار دارند.
اگر هریک از این اشخاص موجود باشند، ارث به طبقه دوم نخواهد رسید.
طبقه اول به دو درجه تقسیم شده است. پدر ، مادر و فرزندان درجه اول هستند و نوه ها درجه دوم محسوب می شوند. یعنی اگر فرزندان موجود نباشند، نوه ها که درجه دوم هستند ارث خواهند برد.
● سهم الارث مادر چه میزان است؟
اگر از طبقه اول، فقط مادر متوفی در قید حیات باشد، همه ارث به مادر خواهد رسید.
اگر در کنار مادر، پدر هم زنده باشد، سهم مادر ارث یک سوم خواهد بود.
اگر مادر حاجب داشته باشد، سهم او به یک ششم محدود می شود.
شرح کامل سهم الارث مادر:
• اگر در طبقه اول به غیر از مادر ، وارث دیگری وجود نداشته باشد، تمام ترکه به جا مانده به او خواهد رسید.
• اگر مادر به همراه پدر تنها وارثان متوفی باشند، سهم ارث مادر وی یک سوم از ترکه و دو سوم باقی مانده نیز سهم ارث پدر می باشد.
• اگر شخص متوفی فرزند داشته باشد، سهم الارث مادر با توجه به تعداد و جنسیت فرزندان متغیر است:
اول، در حالتیکه متوفی فرزند دارد ولی پدر ندارد:
یک. فرزند تک دختر است
اگر شخصی فوت کند و مادر و یک دختر تنها وراث او باشند، سهم الارث مادر یک ششم ترکه بوده و سهم الارث دختر وی یک دوم ترکه می باشد. در چنین حالتی، دو ششم از ترکه باقی می ماند که میان مادر و دختر به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم می گردد و بنابراین سهم ارث مادر به نسبت یک ششم افزایش می یابد.
دو. فرزندان چند دختر هستند
اگر وراث متوفی مادر و چند دختر او باشند، یک ششم ترکه سهم الارث مادر و دو سوم نیز سهم الارث دختران وی خواهد بود که مساوی بین آنها تقسیم می شود. در چنین حالتی، یک ششم از ترکه باقی می ماند که میان مادر و دختران به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم شده و در نتیجه باز هم سهم ارث مادر به نسبت یک ششم افزایش می یابد.
سه. متوفی فرزند یا فرزندان پسر دارد
اگر وراث متوفی در کنار مادر، یک یا چند فرزند پسر یا چند فرزند پسر باشد (اعم از اینکه دختر هم داشته باشد یا نداشته باشد)، در این حالت، مادر یک ششم ترکه را به ارث می برد و بقیه ترکه سهم الارث فرزندان خواهد بود. بنابراین، اگر تمام فرزندان، پسر باشند، سهم الارث آن ها برابر خواهد بود اما اگر فرزندان پسر و دختر با هم باشند ، سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر می باشد.(البته توافق بر خلاف این قاعده ممکن است).
دوم، در حالتیکه متوفی هم فرزند و هم پدر دارد:
یک. فرزند تک دختر است
اگر وراث متوفی مادر، پدر و یک دختر او باشد ، سهم الارث مادر یک ششم، سهم الارث پدر نیز یک ششم و سهم الارث دختر هم یک دوم ترکه می باشد. در چنین حالتی، یک ششم از ترکه باقی می ماند که میان مادر ، پدر و دختر به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم می گردد و بنابراین سهم ارث مادر به نسبت یک ششم افزایش می یابد.
دو. فرزندان چند دختر هستند
اگر متوفی چند دختر داشته باشد، وراث او عبارتند از مادر ، پدر و چند دختر او، در این حالت، یک ششم ترکه سهم الارث مادر، سهم الارث پدر نیز یک ششم و دو سوم هم سهم الارث دختران خواهد بود.
سه. متوفی فرزند یا فرزندان پسر دارد
اگر وراث شخص متوفی عبارت باشند از مادر، پدر و یک یا چند فرزند پسر یا چند فرزند پسر (اعم از اینکه در جمع وراث فرزند دختر هم باشد یا نباشد)، در این حالت ، مادر و پدر هر کدام یک ششم ترکه را به ارث می برند و بقیه ترکه سهم الارث فرزندان خواهد بود. بنابراین اگر همه فرزندان، پسر باشند، سهم الارث آن ها مساوی می باشد اما اگر فرزندان پسر و دختر با هم باشند ، سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر خواهد بود.(البته توافق خصوصی برخلاف این قاعده ممکن است).
اگر متوفی دارای همسر بوده باشد؟
اگر شخص متوفی حین الفوت دارای همسر از ازدواج دائم بوده، ابتدا سهم الارث زوج یا زوجه از ترکه برداشته خواهد شد. سپس مابقی ترکه میان مادر و سایر ورثه به ترتیبی که در بالا توضیح داده شد، تقسیم می گردد.
البته همانطور که در ابتدای مبحث سهم الارث مادر بیان شد، مادر در هنگام ارث بردن ممکن است حاجب داشته باشد.
بیشتر بخوانید: حجب چیست؟ و حاجب چه کسی است؟
● سهم الارث پدر چه میزان است؟
اگر پدر تنها ورثه متوفی باشد و متوفی، مادر، فرزند یا نوه نداشته باشد، پدر تمام ارث را می برد، اما اگر پدر و مادر هر دو زنده باشند، سهم پدر، دو سوم ترکه می باشد. در صورتی نیز که متوفی دارای فرزند باشد و مادر در قید حیات نباشد، سهم الارث پدر، با توجه به تعداد و جنسیت فرزندان متفاوت خواهد بود.
شرح کامل سهم الارث پدر:
• مانند مادر، اگر پدر تنها ورثه در طبقه اول باشد، همه ارث به پدر خواهد رسید.
• اگر پدر در کنار مادر تنها ورثه شخص متوفی باشند، سهم پدر دو سوم خواهد بود.
• اگر شخص متوفی فرزند داشته باشد، سهم الارث پدر با توجه به تعداد و جنسیت فرزندان متغیر است.
اول، در حالتیکه متوفی فرزند دارد ولی مادر ندارد:
یک. فرزند تک دختر است
اگر فردی فوت کند و وراث او پدر و یک دختر او باشند، سهم ارث پدر یک ششم ترکه بوده و یک دوم ترکه نیز سهم الارث دختر وی خواهد بود. حال اگر یک ششم و یک دوم جمع شود، حاصل چهار ششم می شود و دو ششم از ترکه باقی می ماند. این باقی مانده ترکه میان پدر و دختر به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم می گردد و بنابراین سهم ارث پدر به نسبت یک ششم افزایش خواهد یافت.
دو. فرزندان چند دختر هستند
اگر وراث فرد فوت شده ، پدر و چند دختر او باشند، سهم الارث پدر، یک ششم ترکه می باشد و دو سوم ترکه سهم الارث دختران خواهد بود. حال، با جمع یک ششم و دو سوم، حاصل پنج ششم می شود. یک ششم از ترکه باقی مانده میان پدر و دختران به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم شده و در نتیجه در ابن حالت هم هم سهم ارث پدر به نسبت یک ششم افزایش می یابد.
سه. متوفی فرزند یا فرزندان پسر دارد
اگر شخص متوفی فرزند یک یا چند پسر داشته باشد (چه فرزند دختر داشته باشد چه نداشته باشد)، در این حالت ، یک ششم ارث پدر بوده و بقیه سهم ارث فرزندان می باشند . بنابراین در این حالت ، سهم ارث پدر همان یک ششم خواهد بود. در چنین حالتی اگر همگی فرزندان، پسر باشند، سهم الارث به تساوی میان آن ها تقسیم می شود اما اگر فرزندان پسر و دختر با هم باشند ، سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر خواهد بود.(البته توافق خصوصی بر خلاف آن ممکن است.)
دوم، در حالتیکه متوفی هم فرزند و هم مادر دارد:
یک. فرزند تک دختر است
در این حالت سهم الارث پدر یک ششم ترکه می باشد، یک ششم نیز به مادر خواهد رسید و سهم الارث دختر متوفی نیز یک دوم خواهد بود. با جمع سهم هر سه نفر، یک ششم از باقی می ماند که میان پدر، مادر و دختر به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم می شود و بنابراین سهم هر یک به نسبت سهم آنها افزایش خواهد یافت.
دو. فرزندان چند دختر هستند
اگر شخص فوت شده علاوه بر پدر و مادر، دارای چند دختر نیز باشد، یک ششم ترکه سهم ارث پدر بوده و سهم ارث مادر از فرزند متوفی نیز یک ششم می باشد و دو سوم ترکه سهم ارث دختران وی خواهد بود. در چنین حالتی، چیزی از ترکه باقی نمی ماند، بنابراین سهم الارث پدر بیشتر از یک ششم نخواهد شد.
سه. متوفی فرزند یا فرزندان پسر دارد
اگر وارثان متوفی علاوه بر پدر و مادر، یک یا چند فرزند پسر داشته باشد (چه فرزند دختر داشته باشد چه نداشته باشد)، سهم ارث پدر و مادر هر کدام یک ششم ترکه می باشد و فرزندان بقیه ترکه را به ارث خواهند برد. بنابراین در این حالت ، سهم الارث پدر ، همان یک ششم خواهد بود. در چنین حالتی، اگر همه فرزندان، پسر باشند، ترکه به تساوی میان آن ها تقسیم می شود و در صورت تفاوت جنسیت، سهم ارث فرزند پسر دو برابر سهم ارث فرزند دختر خواهد بود.
اگر متوفی دارای همسر بوده باشد؟
اگر متوفی بواسطه ازدواج دائم دارای همسر بوده(زیرا در ازدواج موقت ارث مطرح نیست و زن و مرد ورثه هم محسوب نمی شوند)، ارث همسر جداگانه محاسبه خواهد شد و در اولویت است. باقیمانه بین سایر ورثه تقسیم می شود.
بیشتر بخوانید: سهم الارث همسر چه میزان است؟
● سهم الارث فرزندان چه میزان است؟
• در صورتی که شخص متوفی تنها دارای یک فرزند باشد به عنوان ورثه باشد، تمامی ترکه به وی می رسد و فرقی در دختر یا پسر بودن آن وجود ندارد.
• اگر متوفی دارای چند فرزند باشد و همگی دختر یا همگی پسر باشند، ترکه بین آن ها به طور مساوی تقسیم خواهد شد.
• چنانچه فرزندان متوفی متعدد بوده و بعضی دختر و بعضی پسر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می برد.
• درصورتیکه فرزندان در کنار پدر یا مادر یا هر دوی آنها به عنوان وارث حضور داشته باشند، سهم الارث آنها متفاوت می شود که در بخش های سهم الارث مادر و سهم الارث پدر عنوان شد.
● نوه چه موقع ارث می برد؟
پیش تر بیان شد که در طبقه اول، نوه نسبت به فرزندان در درجه دوم قرار دارند. یعنی نوه در صورتی ارث به نوه خواهد رسید که فرزندان متوفی موجود نباشند. در این فرض، نوه یا نوه های متوفی جانشین پدر و مادر خود می شوند.
● تقسیم ارث در طبقه دوم چگونه است؟
آنچه که تا به اینجا مطالعه فرمودید درباره طبقه اول بود. اگر شخص متوفی در طبقه اول ورثه ای نداشته باشد، باید به سراغ طبقه دوم برویم.(نکته مهم این است که وجود حتی یک نفر در طبقه اول، مانع رفتن ارث به طبقه دوم خواهد بود.)
در طبقه دوم، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر و فرزندان خواهر و برادر قرار دارند.
در این طبقه هم وراث درجه بندی شده اند و فرزندان خواهر و برادر نسبت به بقیه در درجه دوم قرار دارند.
● سهم الارث اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) چه میزان است؟
• ورثه متوفی فقط یک پدربزرگ یا مادربزرگ می باشد:
اگر شخص متوفی بجز یک پدربزرگ یا یک مادربزرگ، ورثه دیگری نداشته باشد، تمامی ارث به او خواهد رسید.
• ورثه پدربزرگ و مادربزرگ پدری هستند:
اگر پدربزرگ و مادربزرگ پدری تنها وراث شخص متوفی باشد، تمامی ارث بین این دو نفر تقسیم خواهد شد. با ذکر این نکته که پدربزرگ دو برابر مادربزرگ سهم خواهد برد.
• ورثه پدربزرگ و مادربزرگ مادری هستند:
اگر پدربزرگ و مادربزرگ مادری تنها وراث شخص متوفی باشد، تمامی ارث بین این دو نفر تقسیم خواهد شد. با ذکر این نکته که پدربزرگ و مادربزرگ به صورت مساوی سهم خواهند برد.
• ورثه پدربزرگ و مادربزرگ پدری در کنار مادری هستند:
اگر پدربزرگ و مادربزرگ پدری به همراه پدربزرگ و مادربزرگ مادری ورثه شخص متوفی باشند، پدربزرگ و مادربزرگ پدری دو سوم و پدربزرگ و مادربزرگ مادری هم یک سوم ارث خواهند برد.
به جهت پرهیز از تکرار، حالاتی که پدربزرگ و مادربزرگ به همراه خواهر و برادر وارث هستند را بخش بعدی مطالعه کنید.
● سهم الارث خواهر و برادر به چه میزان است؟
• ورثه فقط یک خواهر یا یک برادر می باشد:
اگر شخص متوفی فقط یک خواهر یا یک برادر به عنوان وارث داشته باشد، پیرو قاعده کلی، همه ارث به او خواهد رسید.
• متوفی خواهر و برادر ابوینی و اَبی دارد:
اگر شخص متوفی خواهر و برادر ابوینی (مشترک هم از سمت پدر و هم از سمت مادر) در کنار خواهر و برادر اَبی (مشترک فقط از سمت پدر) داشته باشد، ارث به خواهر و برادر ابوینی خواهد رسید.
همچنین لازم به ذکر است که خواهر و برادر ابوینی و اَبی نیز خواهر و برادر اُمی (مشترک فقط از سمت مادر) را از ارث محروم نخواهند کرد؛ که در ادامه بیان می شود.
• متوفی خواهر و برادر ابوینی یا ابی داشته باشد:
متوجه شدیم که خواهر و برادرهای ابوینی و ابی در دو دسته مجزا هستند. در هر دسته باید توجه داشت که برادرها دو برابر خواهرها ارث خواهند برد.(البته توافق خصوصی برخلاف آن ممکن است).
• متوفی خواهر و برادر اُمی داشته باشد:
ذکر شد که اگر شخص متوفی خواهر و برادر ابوینی و اَبی نداشته باشد، ارث به خواهر و برادر امی خواهید رسید. در این حالت تقسیم بین خواهر و برادر به نحو تساوی خواهد بود.
• متوفی خواهر و برادر ابوینی یا اَبی در کنار اُمی داشته باشد:
در چنین حالتی دو فرض متصور است:
اول، شخص متوفی یک خواهر یا برادر اُمی دارد.
در این صورت یک ششم متعلق به خواهر یا برادر اُمی خواهد بود و پنج ششم باقی مانده متعلق به خواهر و برادر ابوینی یا اَبی خواهد بود که پسرها دو برابر دخترها ارث خواهند برد.(البته توافق برخلاف این قاعده ممکن است).
دوم، شخص متوفی چند خواهر و برادر اُمی دارد.
در این صورت یک سوم ترکه متعلق به خواهران و برادران اُمی خواهد بود و دو سوم متعلق به خواهر و برادر ابوینی یا ابی است که پسرها دو برابر دخترها ارث خواهند برد.(البته توافق برخلاف این قاعده ممکن است).
• متوفی پدربزرگ و مادربزرگ و خواهر و برادر داشته باشد:
اگر وراث متوفی پدربزرگ و مادربزرگ در کنار خواهر برادر باشد، چنانچه در میان آنها چند اُمی وجود داشته باشد، یک سوم ارث می برند که بصورت تساوی بین آنها تقسیم خواهد شد. و مابقی یعنی دو سوم هم به ابوینی ها یا اَبی ها خواهد رسید که آقایان دو برابر خانم ها سهم خواهند برد.
لازم به ذکر است که اگر در میان این دسته فقط یک اُمی وجود داشته باشد، تنها یک ششم ارث می برد.
بعد از پرداختن به نحوه ارث در طبقه دوم، اگر در میان آنها شخصی برای ارث بری وجود نداشته باشد، به طبقه سوم می رسیم.
● تقسیم ارث در طبقه سوم چگونه است؟
در این طبقه عموها، عمه ها، دایی ها و خاله ها هستند دارند که در درجه اول قرار دارند و فرزندان آنها که در درجه دوم جای می گیرند.
• وارث فقط یکی از این اشخاص می باشد:
اگر وارث فقط یکی از اشخاص موجود در طبقه سوم باشد، طبق قاعده کلی، تمامی ارث به او خواهد رسید.
• وراث فقط عمو و عمه می باشد:
در این حالت عمو دو برابر عمه ارث خواهد برد(البته توافق برخلاف این قاعده ممکن است).
• وراث فقط خاله و دایی می باشد:
در این حالت خاله و دایی به حالت تساوی ارث خواهند برد.(البته توافق برخلاف این قاعده ممکن است).
• وراث عمو و عمه در کنار خاله و دایی می باشد:
در این حالت عمو و عمه دو سوم ارث خواهند برد و سهم الارث خاله و دایی هم یک سوم می باشد.(بدیهی است که در این حالت هم نحوه تقسیم ارث بصورت دو برابر عمو نسبت به عمه و تساوی بین خاله و دایی خواهد بود).
امید آنکه مطالعه این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
در پایان مقالات زیر هم در حوزه حقوق خانواده به شما پیشنهاد می شود: