About Bizwheel
The main component of a healthy environment for self esteem is that it needs be nurturing. It should provide unconditional warmth.
مفهوم و ماهیت نفقه زن
مفهوم و ماهیت نفقه زن
● دریافت مشاوره حقوقی اولیه و رایگان
● تنظیم وقت مشاوره با متخصصین حقوقی
"در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است"
جمله بالا دقیقا همان پیش بینی است که قانونگذار درباره نفقه داشته ؛
پس از ازدواج، زن و مرد نسبت به یکدیگر وظایف مشترکی دارند به علاوه اینکه هرکدام نیز وظایف مختص به خود را دارند.
به موجب این پیش بینی قانونی که ابتدا تقدیم شد ، وظیفه پرداخت نفقه زن از وظایف شوهر است و در صورت عدم پرداخت ، زن می تواند الزام او را با تعقیب های حقوقی و کیفری الزام بخواهد.
اما باتوجه به اینکه در مقدمه از تعقیب های قضایی سخن به میان آمد، بابد گفت که نفقه زن ، یک پیش بینی خشن نیست. بلکه از جمله وظایف منطقی است که بر دوش آقا گذاشته شده تا بصورت مکمل در مقابل وظایف خانم همچون تمکین قرار بگیرد. حال باید دید فلسفه آن چیست.
● مفهوم و ماهیت نفقه
در گذشته قانون کشور نفقه زن را اینطور تعیین کرده بود :
"نفقه زن باردار از مسکن و لباس و غذا و اثاث البیت (وسایل منزل) که به طور متعارف و با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت داشتن زن به داشتن خادم یا احتیاج به واسطه مرز مرض یا نقصان اعضا"
از آن چنان که ملاحظه می شود، مطابق متن مذکور، قانونگذار در گذشته فقط مسکن و پوشاک و خوراک و اثاث خانه و خدمتگزار در صورت عادت یا لزوم را در متن قانون آورده بود و سایر نیازهای اساسی و مهم که بطور کلی مورد احتیاج هر زنی است مانند هزینه دارو و درمان یا وسایل بهداشتی برای شستشو و آرایش و زینت سخنی نگفته بود.
البته ظاهر متن قانون حاکی از این بود که قانونگذار این گونه هزینه ها را فقط از باب مثال و برای نمونه ذکر کرده است و در باطن نیز مقید به محدود ساختن نفقه به چند مورد نبوده است.
به علاوه فقهای اسلامی بخصوص شیعه از گذشته نیز اینطور معتقد بودند که محدود کردن موارد نفقه زن به چند وسیله بر خلاف مصلحت خانواده و اجتماع بوده و با ذوق ماک زن و مرد برای ازدواج ، عقل سلیم و همچنین مفهوم فقهی سازگار نمی باشد.
یکی از فقهای مشهور به نام صاحب جواهر به مساله نفقه زن پرداخت و نظر اخیر را پذیرفت. صاحب جواهر بعد از انتقاد از کسانی که نفقه زن منحصر به فرد (یعنی موارد معین) می کنند، مخصوصاً هزینه درمان و داروها ، سرمه و عطر را اساس احتیاجات زن عنوان کرد و استثناء کردن نفثه زن جاهت ندارد و از لحاظ فقه اسلامی مردود می باشد.
از این رو نظر فقها و حقوقدانان براین بود که نفقه زن مطابق با نیازهای او است که یایستی توسط مرد تامین گردد.
خوشبختانه این ماده اصلاح شد و ابهامات از پیرامون آن رفع گردید و نفقه زن را شامل همه نیازهای مطالب متناسب با وضعیت زن تلقی گردید.
با این اوصاف، با اصلاح قانون ، از نفقه رفع ابهام گردید اینطور بیان شد که :
"نفقه زن عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل مسکن ، البسه ، غذا ، اثاث منزل ، هزینه های بهداشتی و درمانی و خادم در صورت عادت قبلی زن یا لزوم مانند نقصان یا مرض"
آنچنان که ملاحضه می شود، اول آنکه قانوگذار برای تاکید بیشتر هزینه های بهداشتی و درمانی به متن قانون اضافه کرد ،
و با آوردت عبارت "از قبیل" ، متن قانونی را اصلاح کرد تا قصد مدنظر خود را مبنی بر اینکه نفقه زن محدود به چند وسیله نیست و اینکه آنچه در متن قانون آمده از باب مثال است را واضح تر بیان کند. .
این بود که در همگی افراد جامعه به این اتفاق نظر رسیدند که آنچه که به عنوان پیش بینی قانونی آمده برای روشن تر شدن موضوع است و نفقه زن محدود به آنها نیست و هر چیزی که شبیه به آن باشد یا نیازمند نیازهای اساسی زن تلقی شود و مطابق عرف منطقه و زمانه باشد ، جزو نفقه زن محسوب می‌شود و مرد باید آن را برای زن فراهم کند.
با این اوصاف ، نفقه زن ، با توجه به پیش بینی قانونی ، بصورت متعارف و منطبق با منطقه زندگی و عرف منطقه ای است.
همچنین ، ملاک خود زن است و نه وضعیت مالی مرد ؛
یعنی وضعیتب که مرد از لحاظ مالی در آن قرار دارد ، نمی‌تواند در نفقه زن موثر باشد و اگر زن از خانواده متمکن باشد، شوهر به ناچار باید نفقه را مطابق وضعبت زن تامین کند و نه تمکن اقتصادی خودش !
● فلسفه مالکیت زن بر نفقه
مقصود از چه ماهیت و طبیعت حق زن بر نفقه آن است که ببینیم آیا زن مالک آنچه که به عنوان نفقه دریافت کند می شود؟ یا فقط می توان از آنها استفاده کند؟
اگر زن مالک چیزی باشد که به عنوان نفقه دریافت کرده ، می‌تواند در ان هرگونه تصرفی داشته باشد و هرطور که می خواهد آن را مصرف کنند ، مثلا آن را بفروشد یا به دیگران را ببخشید. اما اگر فقط حق انتفاع یعنی منتفع شدن داشته باشد و فقط بتواند از آنها استفاده کند و در واقع مالک واقعی شوهر است، به این ترتیب حق هرگونه تصرف مانند بخشیدن یا فروش را نخواهد داشت.
در تشخیص طبیعت نفقه و پاسخ به سوال بالا، باید اراده شوهر و عرف و عادات رجوع، و نفقه را به دو دسته مصرف شدنی و مصرف نشدنی تقسیم کنیم.
● نفقه مصرف شدنی
از جمله نفقه مصرف شدنی می توان به خوراکی‌ها ، آشامیدنی‌ها ، عطر و صابون اشاره کرد.
از اراده شوهر و ریشه های فقه اسلامی اینطور بر می آید که زن مالک آنها می شود و می تواند هرگونه تصرفی را اعمال کند.
● نفقه مصرف نشدنی
در نفقه های مصرف نشدنی اراده شوهر در تهیه و پرداخت آنها یکسان نیست.
اگر نفقه شامل البسه ، کفش ، انگشتر و امثالهم باشد، باید گفت که مطابق عرف و عادات زن مالک آنهاست
اما اگر نفقه ای همچون تهیه مسکن باشد، عادتا نمیتوان زن را مالک مسکن تهیه شده تلقی کرد و زن فقط حق استفاده از آن را دارد. مگر اینکه بموجب انتقال اسناد رسمی ، به مالکیت او در آمده باشد.
در هر حال ، چه نفقه مصرف شدنی باشد چه نباشد، چه در مالکیت او باشد چه نباشد، زن بایستی از آنها معقول و منصفانه استفاده کند. به عنوان مثال نباید اسراف کند.
در پایان باید گفت، نفقه نیز مانند مهریه زن ، مسئله ای موافق با قاعده صفر و یک نیست. و عوامل متعددی در ان نقش دارند. مهم تر آنکه زن و مرد بتوانند با تعاملی سازنده در کنار هم زندگی مشترک زناشویی را ادامه دهند.